خمیر دندان کودکان باید چه خصوصیاتی داشته باشند ؟

سلامت دهان و دندان در دوران کودکی، سنگ‌بنای سلامت دندان‌های دائمی و اعتماد به‌نفس کودک در سال‌های آینده است. یکی از مهم‌ترین عادات روزمره‌ای که باید از همان سال‌های ابتدایی زندگی به کودکان آموزش داده شود، مسواک زدن با خمیر دندان مناسب است. اما آیا هر خمیر دندانی برای کودکان قابل استفاده است؟  خمیر دندان کودکان باید چه خصوصیاتی داشته باشند ؟ پاسخ سوال اول قطعاً منفی است.

خمیر دندان کودکان باید ویژگی‌هایی داشته باشد که نه‌ تنها دندان‌ها را به‌خوبی تمیز کند، بلکه با توجه به ویژگی‌های بدن حساس و دندان‌های در ‌حال رشد آن‌ها، کاملاً ایمن و بی‌ضرر باشد. مقدار فلوراید موجود در خمیر دندان باید متناسب با سن کودک انتخاب شود؛ به‌طوری که برای کودکان کمتر از سه سال، حتی توصیه می‌شود از خمیر دندان‌های بدون فلوراید استفاده شود. طعم ملایم و لذت‌بخش، بسته‌بندی رنگارنگ و جذاب و البته عاری بودن از مواد ساینده و سفیدکننده، از دیگر ویژگی‌هایی هستند که یک خمیر دندان کودک باید داشته باشد. همچنین با توجه به اینکه برخی کودکان ممکن است بخشی از خمیر دندان را طی مسواک زدن ببلعند، ترکیب و قوام خمیر دندان باید به گونه‌ای باشد که در صورت بلعیدن، کمترین خطر را برای سلامت آن‌ها ایجاد کند. در این مقاله، قصد داریم به طور کامل به معرفی و بررسی مهم‌ترین ویژگی‌های یک خمیر دندان مناسب برای کودکان بپردازیم و به شما کمک کنیم با خیال راحت، بهترین انتخاب را برای سلامت دهان و دندان فرزندتان داشته باشید.

خمیر دندان کودکان باید چه خصوصیاتی داشته باشند؟

با وجود هشدارهایی که پیرامون برخی خمیردندان‌های رایج و منع استفاده آن‌ها برای کودکان وجود دارد، این سوال پیش می‌آید که هنگام خرید خمیردندان کودک، باید چه ویژگی‌هایی را در اولویت قرار دهیم تا بهترین انتخاب را برای سلامت دهان و دندان فرزندمان داشته باشیم؟

در ادامه به مهم‌ترین عواملی که باید در انتخاب خمیردندان مناسب برای کودکان مد نظر قرار گیرد، اشاره می‌کنیم:

1.  میزان مناسب فلوراید

   امروزه متخصصان دندانپزشکی تاکید دارند که وجود فلوراید در خمیردندان کودکان، نقش موثری در تقویت مینای دندان، کاهش تشکیل پلاک و جلوگیری از پوسیدگی دارد. با این حال، مقدار فلوراید باید با سن کودک کاملاً متناسب باشد. مصرف بیش از حد فلوراید می‌تواند به لکه‌دار شدن دندان‌ها و حتی مسمومیت منجر شود، به‌خصوص از آن‌جا که کودکان خردسال معمولاً بخش‌هایی از خمیردندان را ناخواسته می‌بلعند. بنابراین توصیه می‌شود پیش از خرید، با دندانپزشک مشورت کنید تا بهترین میزان فلوراید برای کودک شما تعیین شود.

2.  ایمنی در صورت بلع

   اغلب کودکان به‌ویژه در سنین پایین توانایی کافی برای تف کردن کامل خمیردندان را ندارند و ممکن است بخشی از آن را ببلعند. بدین منظور، خمیردندان کودک باید کاملاً ایمن و فاقد مواد شیمیایی مضر باشد تا در صورت بلع، خطری برای سلامت کودک ایجاد نشود. انتخاب محصولاتی با پایه طبیعی و فاقد مواد افزودنی یا نگهدارنده‌های شیمیایی و ترجیحاً خمیردندان‌هایی که منحصراً برای کودکان فرموله شده‌اند، توصیه می‌شود.

3.  طعم و بسته‌بندی جذاب

   یکی از کلیدهای موفقیت در ایجاد عادت مسواک زدن منظم برای کودکان، انتخاب خمیردندانی با طعمی ملایم و دوست‌داشتنی است. عمده کودکان طعم‌های تند و کلاسیک مثل نعناع یا اکالیپتوس را نمی‌پسندند. طعم‌های میوه‌ای و شیرین (مانند توت‌فرنگی یا هندوانه) انتخاب خوبی است تا کودک با اشتیاق بیشتری مسواک بزند. همچنین بسته‌بندی رنگارنگ و فانتزی خمیردندان کودکان، می‌تواند اشتیاق آن‌ها را نسبت به بهداشت دهان افزایش دهد.

4.  تاییدیه‌های معتبر بهداشتی

   صرفا جذابیت بسته‌بندی یا محبوبیت برند، معیار مناسبی برای انتخاب نیست. حتماً به وجود تاییدیه‌های معتبر از جمله سازمان غذا و دارو، پروانه بهداشت و به‌ویژه تاییدیه انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) توجه داشته باشید. این تاییدیه‌ها نشان‌دهنده کیفیت، ایمنی و اثربخشی محصول هستند و خیال شما را بابت سلامت کودک راحت خواهند کرد.

5. میزان سایندگی کنترل‌شده

   خمیردندان مناسب کودک باید به آرامی پلاک و باقیمانده غذا را از روی دندان‌ها پاک کند. استفاده از خمیردندان‌های حاوی مواد ساینده قوی و سفیدکننده به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود؛ چرا که می‌تواند به مینای دندان‌های شیری که هنوز در حال شکل گیری هستند، آسیب وارد کند و در آینده سلامت دهان کودک را به خطر بیاندازد.

بیشتر بخوانید:

حضور یا عدم حضور والدین در زمان درمان دندانپزشکی

اشتباهات رایج والدین درباره خمیردندان کودکان

1. استفاده از خمیردندان بزرگسال برای کودکان

   یکی از اشتباهات رایج این است که برخی والدین به دلیل سهولت یا صرفه‌جویی، از خمیردندان‌های معمولی یا بزرگسالان برای کودک خود استفاده می‌کنند. این محصولات معمولاً حاوی مقدار بیشتری فلوراید، مواد ساینده قوی‌تر و ترکیباتی هستند که برای بدن و دندان‌های حساس کودک مناسب نیستند. استفاده از این نوع خمیردندان می‌تواند باعث آسیب به مینای دندان شیری، تحریک لثه یا حتی ایجاد مشکلات گوارشی در صورت بلعیدن شود.

2. استفاده بیش از حد یا کمتر از مقدار مورد نیاز خمیردندان

   مقدار مناسب خمیردندان برای سنین مختلف اهمیت زیادی دارد؛ چون مصرف بیش از حد خمیردندان (به ویژه خمیردندان‌های حاوی فلوراید) ممکن است باعث بروز عوارضی مانند فلوئوروزیس (لکه‌های سفید روی دندان‌ها) شود. از طرف دیگر، مصرف بسیار کم خمیردندان نیز قدرت تمیزکنندگی کافی را تضمین نمی‌کند. پیشنهاد متخصصان، استفاده به اندازه یک دانه برنج برای کودکان زیر ۳ سال و به اندازه یک نخود برای کودکان ۳ تا ۶ سال است.

3. عدم نظارت کافی هنگام مسواک‌زدن کودک

   برخی والدین تصور می‌کنند که کودک پس از مدتی خودش می‌تواند به طور صحیح و کامل مسواک بزند و دیگر نیازی به حضور یا راهنمایی بزرگ‌ترها نیست. اما توصیه می‌شود والدین تا سنین مدرسه (حداقل تا ۷ یا ۸ سالگی) همواره بر نحوه مسواک زدن کودک نظارت داشته باشند تا مطمئن شوند کودک هم به درستی مسواک می‌زند و هم خمیردندان را نمی‌بلعد.

بیشتر بخوانید:

نیفتادن دندان شیری تا بزرگسالی

نکاتی برای علاقه‌مند کردن کودک به مسواک زدن

1. انتخاب مسواک و خمیردندان جذاب

   اجازه دهید کودک خودش مسواک و خمیردندانش را انتخاب کند، مخصوصاً اگر بر روی آن‌ها شخصیت‌های کارتونی یا رنگ‌های مورد علاقه‌اش باشد. داشتن ابزار شخصی و دوست‌داشتنی، کودک را نسبت به مسواک‌زدن مشتاق‌تر و کنجکاوتر می‌کند.

2. استفاده از شعر و موزیک هنگام مسواک زدن

   پخش آهنگ شاد یا خواندن شعرهای کودکانه هنگام مسواک زدن می‌تواند این کار را تبدیل به یک بازی سرگرم‌کننده کند. حتی می‌توانید یک شعر مخصوص مسواک زدن بسازید تا کودک هر بار با شنیدن آن، با هیجان بیشتری مسواک بزند.

3. تبدیل مسواک زدن به یک بازی و سرگرمی

   با استفاده از تایمرهای رنگی یا برنامه‌های موبایلی مخصوص کودکان، مدت زمان دو دقیقه مسواک‌زدن را به یک بازی یا مسابقه تبدیل کنید. مثلاً هر بار که زمان را کامل مسواک زدند، یک ستاره یا برچسب جایزه به دست بیاورند.

4. مسواک زدن گروهی با والدین یا اعضای خانواده

   بچه‌ها دوست دارند کارها را از بزرگ‌ترها تقلید کنند. اگر مسواک زدن را به صورت خانوادگی انجام دهید، کودک با انگیزه بیشتری این کار را انجام می‌دهد و حس مهم بودن این عادت را بهتر درک می‌کند.

5. استفاده از تشویق و جایزه

   برای شروع، هر بار که کودک به خوبی مسواک زد، او را مورد تشویق قرار دهید یا با یک جدول ستاره و برچسب، میزان نظم و پیشرفت او را نشان دهید. حتی می‌توانید در پایان هفته یک جایزه ساده برای تداوم کار به او بدهید.

6. آموزش تصویری و داستانی درباره اهمیت دندان‌ها

   با کتاب‌های داستان، کارتون‌های آموزشی یا تصاویر جالب درباره سلامت دهان و دندان، کودک را با اهمیت مراقبت از دندان‌هایش آشنا کنید. وقتی کودک دلیل مسواک زدن را بداند، با انگیزه بهتری آن را انجام خواهد داد.

خلاصه مطالب

در این مقاله با ویژگی‌های مهم خمیردندان کودکان آشنا شدیم؛ از جمله مقدار مناسب فلوراید متناسب با سن، طعم ملایم و بسته‌بندی جذاب، ایمنی در بلع و پرهیز از مواد شیمیایی و ساینده قوی. همچنین تفاوت‌های اصلی خمیردندان کودک و بزرگسال بیان شد و بر اهمیت توجه والدین به این موضوع تاکید گردید. در بخش دیگر، اشتباهات رایج والدین مانند استفاده از خمیردندان بزرگسال برای کودک یا مصرف مقدار نامناسب خمیردندان و عدم نظارت کافی توضیح داده شد و راهکارهای جلوگیری از آن‌ها ارائه شد. در ادامه برای علاقه‌مند کردن کودک به مسواک زدن، راهکارهایی همچون انتخاب مسواک و خمیردندان جذاب، استفاده از شعر و بازی، مسواک زدن به صورت گروهی با والدین و تشویق کودک پیشنهاد شد.

به طور کلی، توجه آگاهانه والدین و استفاده از روش‌های خلاقانه می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان کودکان و شکل‌گیری عادات صحیح از سنین پایین داشته باشد. اگر به دنبال راهنمایی دقیق‌تر و مراقبت حرفه‌ای از دندان‌های کودک خود هستید، توصیه می‌کنیم از تجربه و تخصص دکتر علی بهزادی، متخصص دندانپزشکی کودکان در اصفهان بهره‌مند شوید و به لبخند سالم فرزندتان اطمینان خاطر بدهید.