شیر مادر بهترین منبع تغذیه برای نوزادان است و عناصر اصلی را فراهم می‌کند. اما برخی از والدین نگران این هستند که آیا شیر مادر باعث پوسیدگی دندان کودکان می شود یا خیر. مادر بودن و مراقبت از نوزاد، به ویژه در ماه‌های اولیه زندگی، می‌تواند بسیار دشوار باشد. یکی از سوالات رایج مادران این است که آیا شیردهی می‌تواند باعث خراب شدن دندان‌هایشان شود. در این مقاله به بررسی علل خراب شدن دندان‌ها در دوران شیردهی و روش‌های پیشگیری از آن می‌پردازیم.
عوامل مؤثر در پوسیدگی دندانهای شیرخواران
پوسیدگی دندان در شیرخواران یکی از مشکلات رایج است که می‌تواند تأثیرات طولانی‌مدتی بر سلامت دهان و دندان کودک داشته باشد. این مشکل اغلب در دندانهای جلو و فوقانی ظاهر می‌شود، اما در سایر دندان‌ها نیز امکان ایجاد پوسیدگی وجود دارد. پوسیدگی دندان شیرخواران به دلایل مختلفی رخ می‌دهد که در ادامه به تفصیل بررسی خواهیم کرد.
-
محتوای قند در مایعات مصرفی
یکی از عوامل اصلی در پوسیدگی دندانهای شیرخواران، قرار گرفتن مکرر دندان‌ها در معرض مایعات حاوی قند است. شیر مادر، شیر خشک، آب‌میوه، نوشابه‌ها و دیگر نوشیدنی‌های شیرین به راحتی می‌توانند به دندانهای کودک آسیب برسانند.
-
نوشیدنی‌های شیرین: هنگامی که کودک مایعات حاوی قند مصرف می‌کند، این قند در دهان باقی می‌ماند و باکتری‌های دهانی از آن به عنوان منبع غذایی استفاده می‌کنند. این باکتری‌ها اسید تولید می‌کنند که به تدریج مینای دندان را تخریب می‌کند. این فرایند می‌تواند به پوسیدگی دندان‌ها منجر شود.
-
شیر مادر و شیر خشک: حتی شیر مادر که طبیعی و حاوی قندهای طبیعی است، در صورتی که به طور مکرر و طولانی‌مدت به دندان‌ها تماس پیدا کند، می‌تواند پوسیدگی ایجاد کند. البته در مورد شیر مادر، خطر پوسیدگی معمولاً در صورتی که شیر به مدت طولانی در دهان کودک باقی بماند، بیشتر خواهد بود.
-
-
استفاده از شیشه شیر در شب یا در خواب
یکی از عواملی که باعث افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها در شیرخواران می‌شود، استفاده از شیشه شیر هنگام خواب است. این رفتار باعث می‌شود که مایعات شیرین مدت زمان طولانی در دهان کودک باقی بمانند و به دندان‌ها و لثه‌ها آسیب وارد کنند.
-
مایعات در خواب: اگر کودک هنگام خوابیدن از شیشه شیر استفاده کند و شیر یا دیگر مایعات حاوی قند به مدت طولانی در دهان او باقی بماند، این شرایط محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها و ایجاد پوسیدگی است. در این حالت، حمله‌های مکرر اسید به دندان‌ها می‌تواند منجر به تخریب مینای دندان و پوسیدگی آن‌ها شود.
-
استفاده از شیشه شیر به جای پستانک: برخی والدین از شیشه شیر برای آرام کردن کودک یا به جای پستانک استفاده می‌کنند. در این حالت، اگر شیشه شیر حاوی مایعات شیرین باشد، این عمل به مدت طولانی‌تر پوسیدگی دندان‌ها را تشدید می‌کند.
-
-
انتقال باکتری‌ها از مادر به کودک
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند باعث پوسیدگی دندان‌ها در شیرخواران شود، انتقال باکتری‌های دهانی مادر به کودک است. این باکتری‌ها می‌توانند به راحتی از طریق بزاق مادر به دهان کودک منتقل شوند و باعث ایجاد پوسیدگی دندان شوند.
-
انتقال از طریق قاشق یا پستانک: هنگامی که مادر قاشق غذای کودک را به دهان خود می‌برد یا پستانک را با دهان خود تمیز کرده و سپس آن را به دهان کودک می‌دهد، باکتری‌های موجود در دهان مادر ممکن است به دهان کودک منتقل شوند. این باکتری‌ها می‌توانند عامل ایجاد پوسیدگی دندان‌ها باشند، به ویژه اگر مادر دارای باکتری‌های مضر در دهان خود باشد که باعث پوسیدگی دندانهای او شده‌اند.
-
بزاق و انتقال باکتری‌ها: بزاق انسان حاوی انواع باکتری‌ها است که می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. در صورتی که مادر دارای باکتری‌هایی باشد که باعث پوسیدگی دندان می‌شود، این باکتری‌ها می‌توانند از طریق تماس دهانی به نوزاد منتقل شده و در نهایت به دندانهای کودک آسیب وارد کنند.
-
-
کمبود فلوراید
فلوراید یکی از مهم‌ترین عوامل در پیشگیری از پوسیدگی دندان است. فلوراید به تقویت مینای دندان کمک می‌کند و مقاومت دندان‌ها را در برابر حملات اسیدی افزایش می‌دهد. در صورتی که کودک مقدار کافی فلوراید دریافت نکند، احتمال پوسیدگی دندانهای او بیشتر خواهد شد.
-
دریافت فلوراید از منابع مختلف: کودکانی که از آب آشامیدنی حاوی فلوراید استفاده نمی‌کنند یا به میزان کافی از این ماده معدنی در تغذیه خود بهره‌مند نمی‌شوند، بیشتر در معرض خطر پوسیدگی دندان‌ها قرار دارند. علاوه بر آب، فلوراید به صورت خمیر دندان نیز می‌تواند برای جلوگیری از پوسیدگی مفید باشد.
-
دریافت فلوراید توسط مادر: اگر مادر در دوران بارداری یا شیردهی از منابع مناسب فلوراید استفاده کند، می‌تواند به تقویت دندانهای کودک و کاهش خطر پوسیدگی کمک کند.
-
-
رژیم غذایی نامناسب
رژیم غذایی شیرخواران نقش مهمی در سلامت دندانهای آن‌ها دارد. مصرف مواد غذایی شیرین یا مایعات حاوی قند، بدون رعایت اصول بهداشت دهان و دندان، می‌تواند باعث تجمع باکتری‌ها و تشکیل پلاک دندانی شود که در نهایت منجر به پوسیدگی می‌شود.
- غذاهای اسیدی و شیرین: شیرینی‌ها و غذاهای اسیدی به راحتی می‌توانند به دندانهای کودک آسیب بزنند. این مواد باعث تولید اسید در دهان می‌شوند که به تدریج مینای دندان را تخریب می‌کند. در صورتی که کودک از این نوع غذاها و نوشیدنی‌ها به طور مداوم مصرف کند، پوسیدگی دندان‌ها بیشتر خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
ویتامین های ضروری برای تقویت لثه کودکان
پیشگیری از پوسیدگی دندان شیرخواران
با وجود تمام عوامل ذکر شده، خوشبختانه پوسیدگی دندان شیرخواران قابل پیشگیری است. رعایت چند نکته ساده می‌تواند به جلوگیری از این مشکل کمک کند:
-
رعایت بهداشت دهان و دندان:
تمیز کردن دهان کودک حتی قبل از رشد دندان‌ها با استفاده از گاز استریل یا مسواک‌های نرم کودکانه می‌تواند به جلوگیری از تجمع باکتری‌ها کمک کند. پس از رویش دندان‌ها، مسواک زدن با خمیر دندان فلوراید دار بسیار مهم است.
-
استفاده از شیشه شیر به درستی:
اگر از شیشه شیر استفاده می‌کنید، اطمینان حاصل کنید که کودک آن را برای مدت زمان طولانی در دهان نداشته باشد. همچنین از استفاده از شیشه شیر به عنوان جایگزین پستانک برای آرام کردن کودک پرهیز کنید.
-
مراجعه منظم به دندانپزشک کودکان:
از سنین پایین، مراجعه به دندانپزشک کودکان برای چکاپ‌های منظم ضروری است. دندانپزشک می‌تواند با بررسی وضعیت دندانهای کودک، پوسیدگی‌ها را در مراحل اولیه شناسایی کرده و اقدام به درمان آن‌ها کند.
-
مراقبت از تغذیه کودک:
رژیم غذایی کودک را به گونه‌ای تنظیم کنید که حاوی مواد مغذی و کم‌قند باشد. از دادن نوشیدنی‌های شیرین و آب‌میوه‌های حاوی قند به کودک خود پرهیز کنید.
در صورتی که کودک شما نیاز به مراچعه منظم به دندانپزشکی کودکان می باشد شما می توانید مظب دکتر علی بهزادی را انتخاب کنید که یکی از بهترین دندانپزشکی کودکان در اصفهان می باشد. برای کسب اطلاع بیشتر می توانید با شماره های موجود در سایت تماس حاصل فرمایید.
علل خراب شدن دندان مادر در دوران شیردهی
-
کاهش سطح کلسیم در بدن مادر
یکی از عواملی که ممکن است در دوران بارداری و شیردهی بر سلامت دندانهای مادر تاثیر بگذارد، کمبود کلسیم است. در دوران بارداری، بخش زیادی از کلسیم دریافتی مادر به جنین در حال رشد منتقل می‌شود. پس از تولد نوزاد، بدن مادر باید کلسیم کافی برای تولید شیر تأمین کند. در صورتی که مادر نتواند میزان کلسیم کافی دریافت کند، ممکن است دچار مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان یا بیماری‌های لثه شود.
-
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی در دوران بارداری و شیردهی نیز می‌تواند تاثیر زیادی بر سلامت دهان و دندان‌ها بگذارد. این تغییرات می‌توانند باعث تورم لثه‌ها، حساسیت دندان‌ها و حتی افزایش خطر پوسیدگی شوند. هورمون‌ها ممکن است موجب تغییر در ترکیب بزاق شوند، که ممکن است محیط دهان را برای رشد باکتری‌ها مساعد کند.
-
خشکی دهان
در دوران شیردهی، به دلیل تغییرات هورمونی، ممکن است تولید بزاق کاهش یابد و مادر دچار خشکی دهان شود. بزاق نقش مهمی در پاکسازی دندان‌ها و کاهش اسیدیته محیط دهان دارد. کاهش بزاق می‌تواند باعث افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها شود.
-
رژیم غذایی و شیوه زندگی
مادرانی که در دوران شیردهی به تغذیه خود توجه کمتری دارند یا از غذاهای شیرین و اسیدی به میزان زیادی استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیشتر پوسیدگی دندان‌ها قرار دارند. همچنین عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در این دوران می‌تواند باعث افزایش رشد باکتری‌ها و خراب شدن دندان‌ها شود.
بیشتر بخوانید:
تاثیر مکیدن انگشت و پستانک بر دندانهای کودک
پیشگیری از خراب شدن دندان در شیردهی
-
تأمین کلسیم کافی
مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر، لبنیات، سبزیجات سبز و ماهی می‌تواند به تقویت استخوان‌ها و دندانهای مادر کمک کند. همچنین، مصرف مکمل‌های کلسیم تحت نظر پزشک می‌تواند مفید باشد.
-
رعایت بهداشت دهان و دندان
مسواک زدن دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید، استفاده از نخ دندان و شستشوی دهان بعد از هر بار شیردهی می‌تواند به حفظ سلامت دهان و دندان کمک کند. تمیز نگه داشتن دندان‌ها از رشد باکتری‌ها جلوگیری کرده و خطر پوسیدگی را کاهش می‌دهد.
-
استفاده از دهانشویه‌های مناسب
استفاده از دهانشویه‌های ضد باکتری و فلوراید پس از شیردهی می‌تواند به پاکسازی محیط دهان و محافظت از دندان‌ها کمک کند.
-
خوردن غذاهای سالم
مصرف غذاهای کم شیرین و مغذی در دوران شیردهی نه تنها به سلامت مادر بلکه به حفظ سلامت دندانهای او کمک می‌کند. از مصرف بیش از حد قندهای ساده و نوشیدنی‌های اسیدی اجتناب کنید.
-
مشاوره دندانپزشکی منظم
مراجعه منظم به دندانپزشک در دوران بارداری و شیردهی برای بررسی سلامت دندان‌ها و لثه‌ها ضروری است. دندانپزشک می‌تواند با شناسایی مشکلات اولیه، از پیشرفت پوسیدگی‌ها و بیماری‌های لثه جلوگیری کند.
بیشتر بخوانید:
آیا شیردهی شبانه به نوزادان باعث پوسیدگی دندان خواهد شد؟
شیردهی شبانه به نوزادان یکی از موضوعات پر بحث در میان والدین و برخی از متخصصان است. بسیاری از خانواده‌ها نگرانی‌هایی در مورد تأثیر شیردهی شبانه بر سلامت دندانهای کودک دارند، اما باید گفت که در حقیقت، شیردهی شبانه به خودی خود عامل اصلی پوسیدگی دندان نیست. شیر مادر یک ماده طبیعی و فیزیولوژیک است که برای تغذیه نوزاد بسیار مفید است و هیچ‌گونه ضرری برای دندانهای کودک ندارد. در واقع، شیر مادر در مقایسه با شیر خشک و دیگر مایعات حاوی قند، کمتر باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. پوسیدگی دندان‌ها در نوزادان به طور کلی به عواملی چون قرار گرفتن دندان‌ها در معرض مکرر قند، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و سایر عوامل خطر مرتبط است، نه به دلیل مصرف شیر مادر. بنابراین، شیردهی شبانه به خودی خود باعث پوسیدگی دندان نخواهد شد، بلکه این وضعیت به شرایط دیگری همچون نحوه شیردهی و بهداشت دهان بستگی دارد.
متأسفانه، باورهای غلط و اطلاعات نادرست در خصوص شیردهی و تأثیر آن بر سلامت دندانهای کودک در جامعه شایع است. برخی از متخصصان دندانپزشکی کودکان و حتی منابع غیر علمی توصیه می‌کنند که از زمانی که دندانهای کودک در می‌آید، باید شیردهی شبانه قطع شود یا از دادن شیر مادر به کودک خودداری کرد. این توصیه‌ها کاملاً اشتباه هستند و بر پایه شواهد علمی قرار ندارند. شیردهی شبانه به هیچ عنوان نباید به عنوان یک عامل برای پوسیدگی دندان‌ها در نظر گرفته شود. حتی برخی والدین به اشتباه توصیه می‌کنند که کودک را در شب از شیر مادر محروم کنند، اما این توصیه نه تنها از نظر علمی درست نیست بلکه می‌تواند به سلامت کودک آسیب برساند.
