لبخند کودک، زیباترین هدیه‌ای است که هر پدر و مادری می‌تواند دریافت کند. دندان‌های کوچک و سفید کودکان نه تنها پایه‌ای برای زیبایی لبخندشان هستند، بلکه نقشی اساسی در سلامت دهان و دندان و تغذیه درست آنها ایفا می‌کنند. اما گاهی والدین با مشکلی روبه‌رو می‌شوند که ممکن است نگرانی‌هایی برایشان ایجاد کند: کج شدن دندان‌های کودک! این موضوع نه تنها می‌تواند ظاهر لبخند کودک را تحت تأثیر قرار دهد، بلکه در برخی موارد ممکن است مشکلات جدی‌تری مانند تأثیر بر گفتار، جویدن و حتی ساختار فک را به همراه داشته باشد. اما چرا دندان کودکان کج می‌شود؟ چه عواملی در این وضعیت دخیل هستند و چگونه می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد؟ این‌ها سوالاتی هستند که در ادامه این مقاله به بررسی آنها خواهیم پرداخت تا لبخند کودکتان همیشه زیبا و بی‌نقص باقی بماند. در ادامه مقاله شما را با دلایل کج شدن دندان کودکان و راه های جلوگیری از کج درامدن دندان آشنا می کنیم. با ما همراه باشید.
دلایل کج شدن دندان کودکان
کج شدن دندان‌ها در کودکان یکی از مشکلات شایع است که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر رشد نامناسب دندان‌ها در کودکان عبارتند از:
-
ژنتیک:
یکی از عوامل اصلی کج شدن دندان‌ها، وراثت است. اگر یکی از والدین یا اعضای خانواده دندان‌های نامنظم یا کج داشته باشند، احتمال بروز این مشکل در کودک افزایش می‌یابد.
-
عادت‌های رفتاری مانند مکیدن شست :
مکیدن شست یا استفاده بیش از حد از پستانک در سنین پایین می‌تواند باعث فشار به دندان‌های جلویی شود و در نهایت منجر به رشد ناهنجار آنها شود. این مسئله ممکن است باعث مشکلاتی همچون جلو آمدن بیش از حد دندان‌های فک بالا یا بی‌نظمی در دندان‌ها شود.
-
رشد نامتناسب فک یا کوچک بودن آن:
در بعضی موارد، فک کودک فضای کافی برای رشد دندان‌ها ندارد. کوچک بودن فک یا رشد نامتقارن آن می‌تواند منجر به تجمع دندان‌ها، چرخش آنها یا سایر مشکلات مانند کراس بایت و اوربایت شود.
-
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان:
تمیز نکردن منظم دندان‌ها و عدم استفاده از نخ دندان باعث تجمع جرم و پلاک روی دندان‌ها می‌شود و می‌تواند به تغییر زاویه و کج شدن دندان‌ها منجر شود. مراقبت‌های مناسب از بهداشت دهان و دندان شامل مسواک زدن مداوم و مراجعه منظم به دندانپزشک است.
-
مشکلات تنفسی یا آپنه خواب:
آپنه خواب، به‌ویژه زمانی که کودک دچار تنفس دهانی باشد، می‌تواند به کاهش اکسیژن‌رسانی بدن و اختلال در رشد فک و دندان‌ها منجر شود. خشکی دهان ناشی از تنفس دهانی نیز احتمال مشکلات دندانی را افزایش می‌دهد.
-
ضربه یا ترومای دندان:
ضربه‌های ناشی از بازی یا زمین خوردن ممکن است سبب جابجایی، آسیب یا افتادن زودهنگام دندان‌های شیری شوند. این وضعیت می‌تواند فضای کافی برای رشد صحیح دندان‌های دائمی را محدود کند و باعث نامنظم شدن آنها شود.
-
رژیم غذایی ناسالم:
تغذیه نامناسب، به‌ویژه کمبود مواد مغذی لازم، می‌تواند باعث ضعف در ساختار دندان‌ها و رشد نا منظم آنها شود. مصرف بیش از حد مواد قندی نیز منجر به آسیب مینای دندان و مشکلاتی نظیر بی‌نظمی یا کج شدن دندان‌ها می‌شود.
-
استفاده طولانی‌مدت از پستانک یا شیشه‌شیر:
استفاده زیاد از پستانک یا شیشه‌شیر در سنین بالا، به‌ویژه پس از ۲ سالگی، از عوامل رایج بی‌نظمی در رشد دندان‌های کودکان است و معمولاً بر ساختار فک بالا تأثیر می‌گذارد.
کج شدن دندان‌ها در کودکان می‌تواند مشکلات زیادی از جمله دشواری در جویدن، بیماری‌های لثه و کاهش اعتماد به نفس را به همراه داشته باشد. برای پیشگیری و درمان این مشکلات، مراجعه به یک متخصص حرفه‌ای در دندانپزشکی کودکان در اصفهان اهمیت ویژه‌ای دارد. دکتر علی بهزادی، با سال‌ها تجربه در ارائه خدمات دندانپزشکی کودکان، رویکردی دقیق و تخصصی برای درمان مشکلات دندانی کودکان ارائه می‌دهد. علاوه بر این، در مواردی که همکاری کودک دشوار است یا نیاز به آرامش کامل وجود دارد، استفاده از روش‌های دندانپزشکی کودکان با بیهوشی می‌تواند راه‌حلی ایمن و اثربخش باشد، تا سلامت دهان و دندان‌های کودک شما به بهترین شکل ممکن حفظ شود.
درمان کجی دندان دائمی در کودکان
برای درمان دندان‌های دائمی که به‌صورت کج رشد کرده‌اند، اولین قدم مراجعه به دندانپزشک متخصص اطفال است. در این مرحله، دندانپزشک با معاینه دقیق و بررسی نحوه قرارگیری دندان‌ها و فک‌ها، ممکن است از عکس‌های رادیولوژی نیز استفاده کند. این اقدامات به دندانپزشک کمک می‌کنند تا تشخیص دهد که آیا مشکل دندان‌ها با رشد طبیعی کودک خودبه‌خود برطرف می‌شود یا به مداخله درمانی نیاز است. اگر درمان ضروری باشد، روش‌های مختلفی برای اصلاح کجی دندان‌های دائمی وجود دارد، که شامل موارد زیر است:
-
بریس‌ها (Braces)
بریس‌ها یکی از رایج‌ترین و موثرترین گزینه‌ها برای اصلاح دندان‌های کج در کودکان هستند. این ابزارها در انواع مختلفی از جمله فلزی، سرامیکی، یا شفاف وجود دارند.
- بریس‌های فلزی و سرامیکی: بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- بریس‌های لینگوال: به داخل دندان‌ها متصل می‌شوند. این نوع بریس‌ها برای کودکان کوچک‌تر به دلیل محدودیت فضای دهان کمتر استفاده می‌شوند.
برخی دندانپزشکان انجام ارتودنسی را تا سن ۱۰ سالگی به تأخیر می‌اندازند، اما برخی دیگر استفاده از بریس‌ها را حتی برای کودکان زیر ۷ سال هم تشویق می‌کنند. بریس‌ها برای درمان مشکلات کجی دندان‌ها، شلوغی دندان‌ها و ناهنجاری‌های فک (مانند مال اکلوژن) بسیار مؤثر هستند.
-
نگهدارنده‌ها و هدگیر‌ها (Retainers and Headgear)
نگهدارنده‌ها و هدگیر‌ها معمولاً به همراه بریس‌ها استفاده می‌شوند:
- هدگیر‌ها: طی فرآیند درمان به کار می‌روند و به تنظیم رشد دندان‌ها و فک کمک می‌کنند.
- نگهدارنده‌ها: پس از برداشتن بریس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا از بازگشت دندان‌ها به حالت اولیه جلوگیری شود.
در موارد خفیف‌تر کجی دندان‌ها، ممکن است استفاده از نگهدارنده به‌تنهایی کافی باشد.
-
بسط دهنده های کام (Palatal Expanders)
این دستگاه‌ها برای کودکانی مناسب هستند که قوس دندان‌هایشان کوچک بوده و لبخندی باریک دارند. بسط‌دهنده‌های کام به دندان‌های عقب و سقف دهان متصل می‌شوند و به‌تدریج با تنظیم فشار، موجب گسترش فک بالا به سمت بیرون می‌شوند.
- نتیجه: پس از افزایش فضای فک، معمولاً استفاده از بریس‌ها برای تنظیم دقیق‌تر موقعیت دندان‌ها انجام می‌شود.
-
کشیدن دندان (Extraction)
در برخی موارد، برای اصلاح کجی دندان ممکن است کشیدن یک یا چند دندان ضروری باشد. این روش زمانی استفاده می‌شود که فضای کافی برای رشد دندان‌های دائمی وجود ندارد:
- دندان‌های شیری: اگر هنوز در دهان باقی مانده باشند، ممکن است کشیده شوند تا به دندان‌های دائمی اجازه دهند در محل صحیح خود رشد کنند.
- توجه: کشیدن دندان باید با دقت انجام شود، زیرا از دست دادن غیرضروری دندان‌ها می‌تواند شرایط کجی دندان‌ها را بدتر کند.
بیشتر بخوانید:
ویتامین های ضروری برای تقویت لثه کودکان
مشکلات و عوارض ناشی از کج بودن دندان‌ها
دندان‌های کج علاوه بر تأثیرات فیزیکی، می‌توانند بر جنبه‌های روانی و اجتماعی فرد نیز اثر بگذارند. جدول زیر عوارض و مشکلات ناشی از کجی دندان‌ها را نشان می‌دهد:
| مشکل/عارضه | توضیحات |
|---|---|
| بیماری پریودنتال | تمیز کردن سخت‌تر بین دندان‌های ناصاف می‌تواند به تجمع پلاک، پوسیدگی دندان و بیماری لثه منجر شود. اگر درمان نشود، ممکن است التهاب لثه به پریودنتیت (عفونت جدی) منتهی شده و باعث تخریب استخوان و دندان‌ها شود. |
| مشکل در جویدن غذا | دندان‌های کج ممکن است به عملکرد نامناسب فک منجر شوند و در نتیجه باعث اختلال در جویدن و مشکلات گوارشی شوند. |
| سایش بیش از حد دندان | تماس نامتناسب دندان‌ها می‌تواند به ساییدگی بیش از حد آنها منجر شود. این مسأله ممکن است باعث گاز گرفتن ناخواسته زبان، لب و یا لپ‌ها شود. |
| مشکلات گفتاری | موقعیت نادرست دندان‌ها ممکن است در بیان و تلفظ برخی کلمات و حروف اختلال ایجاد کند. |
| کاهش اعتماد به نفس | ظاهر نامرتب دندان‌ها ممکن است موجب کاهش رضایت از چهره شده و باعث خجالت از لبخند زدن یا حتی اجتماع‌گریزی در فرد شود. |
| تأثیر بر روند هضم غذا | جویدن ناکافی غذا به دلیل کج بودن دندان‌ها می‌تواند دستگاه گوارش را دچار مشکلاتی کرده و فرآیند هضم را مختل کند. |
